Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği arasında uzun süredir devam eden teknoloji savaşı, yeni bir boyuta taşındı. Başkan Donald Trump, 1 Ağustos’tan itibaren geçerli olmak üzere Avrupa Birliği’nden ABD’ye yapılan tüm ihracata %30 oranında gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu.
Bu karar Brüksel’in yapay zeka düzenlemelerini ilerletmesiyle eş zamanlı olarak geldi ve küresel dijital ekonominin gidişatını etkileyebilecek kapsamlı bir ticaret savaşının fitilini ateşledi.
Trump’tan AB’ye %30 vergi hamlesi
Avrupa Komisyonu’nun kısa süre önce açıkladığı yeni Yapay Zeka Uygulama Kuralları, kamu güvenliğini korumayı hedefleyen gönüllü ilkeler olarak sunuldu. Ancak bu yönergeler, daha önce yürürlüğe giren AB Yapay Zeka Yasası’nı temel alıyor ve şirketleri 2 Ağustos’a kadar imza atmaya zorluyor.
Katılım göstermeyen firmalar için yoğun bir denetim süreci başlatılacağı belirtiliyor. OpenAI bu kuralları kabul ettiğini açıklarken aralarında Google ve Meta’nın da yer aldığı büyük teknoloji şirketlerini temsil eden CCIA lobi grubu, bu yönergelere karşı çıkıyor.
Trump yönetimi ise, Brüksel’in Amerikan teknoloji devlerine yönelik düzenlemelerine karşı açıkça düşmanca bir tutum sergiliyor. Trump, AB’nin teknoloji şirketlerine kestiği yüksek cezaları “yurt dışı haraçları” olarak nitelendirirken, Hazine Bakanı Scott Bessent bu cezaların dolaylı vergi olarak işlediğini savundu.
Meta CEO’su Mark Zuckerberg ise ocak ayında yaptığı bir açıklamada, “Amerikan şirketlerine saldıran hükümetlere karşı Başkan Trump’la birlikte çalışacağız” ifadelerini kullanarak Avrupa’daki düzenleyicileri doğrudan hedef almıştı.
Sorunun kökeninde ise Avrupa’nın Dijital Pazarlar Yasası (DMA) bulunuyor. 2022’de yürürlüğe giren bu yasa, Apple, Google, Amazon ve Meta gibi dev firmaları “kapı bekçisi” statüsüne alarak çeşitli yaptırımlara ve operasyonel değişikliklere zorluyor.
Son olarak Meta, “kabul et ya da öde” adlı modelinin DMA’yı ihlal ettiği gerekçesiyle 200 milyon doların üzerinde bir cezaya çarptırıldı. Reuters’e göre Meta bu cezayı reddederek herhangi bir değişiklik önermeyecek, bu da yeni yaptırımların yolda olduğuna işaret ediyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Trump yönetiminin getirdiği %30 gümrük vergilerine karşı Avrupa’nın güçlü bir yanıt vermesi gerektiğini vurguladı. Macron, Avrupa Komisyonu’nun elindeki tüm araçları devreye sokması gerektiğini belirtti ve “Anti-zorlama aracı”nın da masada olduğunu söyledi.
Bu araç sadece fiziksel mallara değil, dijital hizmetlere de yaptırım uygulanmasını mümkün kılıyor. Eğer ABD ekonomik zorlama uyguladığı yönünde bir değerlendirmeye tabi tutulursa, Apple, Google ve Meta gibi firmaların Avrupa’daki dijital hizmetlerine kısıtlama getirilmesi gündeme gelebilir.
Avrupa Komisyonu’nun dijital rekabetten sorumlu yöneticisi Henna Virkkunen, düzenlemelerin pazarlık konusu yapılmayacağını açıkladı. Ancak AB’nin dijital şirketlere yönelik yeni bir vergi önerisini bütçeden çıkarması, Trump yönetimi tarafından kısmi bir geri adım olarak yorumlandı.
Öte yandan, iki taraf arasındaki bu dijital savaş yalnızca ekonomik bir mücadele değil. Taraflar, internetin geleceğini ve teknolojinin kim tarafından, hangi kurallarla yönetileceğini belirlemek üzere karşı karşıya geliyor. Milyar dolarlık teknoloji devlerinin ise bu çatışmanın ortasında kalmaktan başka şansı yok gibi görünüyor.
